Волански Филип. Kaznodziejstwo bernardyńskie Wielkiego Księstwa Litewskiego w XVIII wieku (ze szczegolnym uwzględnieniem epoki saskiej) [Проповеди в ордене бернардинцев в Великом Княжестве Литовском в XVIII веке]

Статья посвящена анализу роли проповеди в ордене бернардинцев (орден Младших Братьев Регулярной Обсерванции) в Великом Княжестве Литовском в XVIII веке. В статье дана характеристика структуры и количественного состава орден бернардинцев на белорусских землях, обращено внимание на связи ордена с магнатерией и шляхтой, а также на характерные для них донаторские традиции. Проанализированы формы образования и требований, предъявляемых к проповедникам в ордене, привилегии, которыми они пользовались в монастырях. Дано описание бернардинских реформ в 1768 г. в Будславе в Беларуси. Исследовано опубликованное наследие таких проповедников, как Людвиг Быховец, Ювеналиуш Харкевич, Михал Пашкевич, Казимеж Романовский, Донат Шишко, а также сохранившиеся анонимные тексты с территории Беларуси. Вышеупомянутые проповедники составляли элиту своего собрания и участвовали в управлении орденом. Для них была характерна активность за пределами Речи Посполитой: Романовский выступал представителем ордена в Риме, Харкевич представлял Литовскую провинцию на заседаниях капитула в испанской Валенсии.

В статье охарактеризованы структуры интеллектуального наследия упомянутых проповедников, типичные для бернардинских проповедей саксонской эпохи и господствовавших в окказиональных проповедях, относящихся к марийному культу и культу святых. Выявлены связи бернардинских проповедей с римско-католической религиозностью первой половины XVIII века

• Brown, Sandra. Duns Szkot i jego szkoła, in Historia fi lozofi i zachodniej / Pod red. Popkin, Richard. Poznań, 2003. S. 281–287.
  Czerkawski, Jan. Filozofi czna szkoła franciszkańska w XVIII wieku, in Roczniki Humanistyczne. 1986. T. 24. Z. 2. S. 119–126.
  Czerkawski, Jan. Rola szkotyzmu w kulturze fi lozofi cznej czasów nowożytnych, in Zakony franciszkańskie w Polsce. T. 2. Cz. 1. Niepokalanów, 1998. S. 244–271.
  Flaga, Jerzy. Formacja i kształcenie duchowieństwa zakonnego w Rzeczypospolitej w XVII i XVIII w. Lublin: Wydawnictwo KUL, 1998. 365 s.
  Gapski, Henryk. Zakony franciszkańskie w Polsce nowożytnej XVI–XVIII wieku, in Zakony franciszkańskie w Polsce / Pod red. Jerzy Kłoczowskiego. T. 2: Franciszkanie w Polsce XVI–XVIII w. Cz. 1.
  Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1998. S. 19–30.
  Gonczarowa, Wiktoria. O manuskryptach klasztoru oo. bernardynów w Wilnie, in Nasza Przeszłość. 1994. Z. 84. S. 299–321.
  Grudziński, Kajetan. Wilno, in Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych / Pod red. Hieronima Wyczawskiego. Kalwaria Zebrzydowska: Wydawnictwo Bernardynów «Calvarianum», 1985. S. 682.
  Hardick, Lothar; Terschlüsen, Josef; Esser, Kajetan. Franciszkańska Reguła życia. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców Franciszkanów, 1988. 203 s.
  Iriarte, Lázaro. Historia franciszkanizmu. Kraków: Bracia Mniejsi Kapucyni, 1998. 624 s.
  Kiaupe, Zigmantas. Kiaupienė. Jūratė, Kuncevičius Albinas. Historia Litwy od czasów najdawniejszych do 1795 r. Warszawa: PWN, 2007. 388 s.
  Moorman, John. A History of The Franciscan Order form its orgins to the year 1517. Oxford: Clarendon, 1968 641 s.
  Murawiec, Wiesław. Budsław, in Klasztory bernardyńskie w Polsce w jej granicach historycznych / Pod red. Hieronima Wyczawskiego. Kalwaria Zebrzydowska: Bernardynów «Calvarianum», 1985. S. 624.
• Natoński, Bronisław. Humanizm jezuicki i teologia pozytywno-kontrowersyjna od XVI do XVIII w. Nauczanie i piśmiennictwo. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2003. S. 282
  Nimmo, Duncan. Reform and Division in the Medieval Franciscan Order. From Saint Francis to the foundation of The Capuchins. Roma: Capuchin Historical Institute, 1987. 659 s.
  Pandžić, Basilio. Zakony św. Franciszka w Europie w XVI–XVIII w., in Zakony franciszkańskie w Polsce / Pod red. Jerzy. Kłoczowskiego. T. 2: Franciszkanie w Polsce XVI–XVIII w. Cz. 1. Niepokalanów: Wydawnictwo Ojców  ranciszkanów , 1998. S. 47–57.
  Wyczawski, Hieronim. Kościelne zbiory biblioteczne (wiek XVI–XVIII), in Dzieje teologii katolickiej w Polsce. T. 2. Cz. 1. Lublin: TN KUL, 1975. S. 517–549.
  Wyczawski, Hieronim. Statuty Zakonu Bernardynów w Polsce 1453–1795, in Prawo Kanonicze. 1982. Z. 25. Nr 1–2. S. 179–196.