Аннотация |
В статье рассматриваются некоторые аспекты жизни чиновников и военных русского происхождения в Царстве Польском после подавления Январского восстания. Систематический приток и рост участия россиян в общественной, экономической, культурной и политической жизни Царства Польского был вызван, прежде всего, политическими и военными соображениями имперских властей (угрозой военного конфликта, планами интеграции Западных окраин в Российскую империю). Русские выделялись в социальной среде польских земель не только благодаря своим особым правам и привилегиям, но также благодаря растущему демографическому потенциалу. В 1862-1897 гг. число русских чиновников выросло следовательно с нескольких сотен до 11, 5 тысяч, а число солдат Варшавского Военного Округа выросло на 250 % (с 107 750 военнослужащих до 253 229), в то время как число жителей Царства Польского увеличилось едва на 50 % (с 6 млн до 9 млн). Жизнь на западных рубежах Империи обычно разочаровывала русских. Место, время и обстановка, в которых приходилось работать русским, современники однозначно интерпретировали как обстоятельства сугубо обременительные, нервные, тяжелые и почти вредные для психического и физического здоровья. Однако чиновники и военные в меру собственных возможностей старались с разным эффектом создавать родную культуру. Колонии русских имели возможность организовать настолько богатую и разнообразную культурную жизнь, что их формы являлись интересными не только для самих русских, но и для польского общества. В польском обществе русские чиновники идентифицировались как «деятели русификации». Царская политическая полиция, оценивая влияние русских на положение Царства Польского, констатировала, что их постоянное и все увеличивающееся присутствие даёт гарантию успеха русификации и довело польское общество до отказа борьбы за национальные и политические права и свободы. |
Список цитируемой литературы |
- Bochwic, Lucjan. Wspomnienia uniwersyteckie Warszawa 1882-1885 i Petersburg 1885-1887. Z dawnych wspomnień sądowych. Wilno, Księgarnia Józefa Zawadzkiego 1938. 133 c.
Borejsza, Jerzy. Noc postyczniowa // Borejsza, Jerzy. Piękny wiek XIX. Warszawa, Czytelnik 1984. C. 303-338. Borejsza, Jerzy Piękny wiek XIX. Warszawa, Czytelnik 1984. 536 c. Czepulis-Rastenis, Ryszarda. „Klassa umysłowa” Inteligencja Królestwa Polskiego 1832-1862. Warszawa, Książka i Wiedza 1973. 418 c. Drozdowska, Beata. Życie rodzinne i towarzyskie Rosjan w Królestwie Polskim w latach 1864-1894 // Unifikacja za wszelką cenę. Sprawy polskie w polityce rosyjskiej na przełomie XIX i XX wieku. Studia i materiały / Op. Andrzej Szwarc i Paweł Wieczorkiewicz. Warszawa, Wydawnictwo DiG 2002. C. 115-136. Dziennik Praw Królestwa Polskiego. T. 67. Warszawa, 1867. 455 [XVI] c. Konczyński, Józef. Ludność Warszawy. Studyum statystyczne 1877-1911. Warszawa, Kasa im. Mianowskiego 1913. 122 [XL] c. Korobowicz, Antoni. Sądownictwo Królestwa Polskiego 1876-1915. Lublin, Wydawnictwo UMCS 1995. 179 c. Kozłowski, Jan. Wyżsi urzędnicy gubernialni i powiatowi w Królestwie Polskim w latach 1867-1875 // Przegląd Historyczny. 1996. Z. 4. C. 820-824. Nassalski, Marian. Wspomnienia, rewizje, więzienie, zesłanie, stosunek władz moskiewskich do duchowieństwa katolickiego 1893-1914. Częstochowa, 1935. 192 c. Nietyksza, Maria. Rozwój miast i aglomeracji miejsko-przemysłowych w Królestwie Polskim 1865-1914. Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. 396 c. Sytuacja polityczna Królestwa Polskiego w świetle tajnych raportów naczelników Warszawskiego Okręgu Żandarmerii z lat 1867-1872 i 1878 / Op. Stanisław Wiech, Wiesław Caban. Kielce, Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 1999. 310 c. Szulc, Stefan. Wartość materiałów statystycznych dotyczących stanu ludności b[yłego] Królestwa Polskiego. Warszawa, 1920. IV, 225, [3] c. Tajne dokumenty rządu rosyjskiego w sprawach polskich. Memoriał ks. Imeretyńskiego. Protokoły Komitetu Ministrów. Nota Kancelarii Komitetu Ministrów. Londyn, 1898. 143 c. Tuszyńska, Agata. Rosjanie w Warszawie. Warszawa, Oficyna Wydawnicza Interim, 1992. 128 [8] c. Wakar, Włodzimierz. Rozwój terytorialny narodowości polskiej. Cz. II. Statystyka narodowościowa Królestwa Polskiego. Warszawa, St. Swięcki, 1917. 288 [8] c. [Wasilewski, Leon]. Administracja rosyjska w Królestwie Polskiem. Wiedeń, Herrmann 1915. 23 c. Wiech, Stanisław. Lustracje urzędników administracji państwowej Królestwa Polskiego w latach 1866-1873 // Między irredentą a kolaboracją. Polacy w czasie zaborów wobec obcych władz i systemów politycznych / Op. Sławomir Kalembkа i Norbert Kasparеk. Olsztyn, Wyd. Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2001. C. 77-96. Wiech, Stanisław. Rosyjski korpus administracyjny w dziele likwidacji odrębności Królestwa Polskiego (1866-1896). Ogląd w świetle materiałów żandarmerii // Między Odrą i Dnieprem. Wyznania i narody. ч. II. Zbiór studiów / Op. Tadeusz Stegnera. Gdańsk, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego 2000. C. 33-81. Wiech, Stanisław. Społeczeństwo Królestwa Polskiego w oczach carskiej policji politycznej (1866-1896). Kielce, Wydawnictwo UJK 2010. 439 c. Wisniewska, Jolanta. Społeczności narodowe i wyznaniowe Warszawy XIX i początku XX w. // Warszawa – Bratysława. Etniczne i społeczne zróżnicowanie miasta (do 1939 r.). / Op. Peter Salner i Andrzej Stawarz. Warszawa, 1997. C. 7-24. Горизонтов, Леонид Ефремович. Парадоксы имперской политики: поляки в России и русские в Польше. Москва, Индрик 1999. 270 c. Кареев Николай Иванович. Первое марта 1881 г. и варшавские россияне // Былое. 1907. T. 2. № 3/15. с. 279-282. Корнилов, Алeксандр Александрович. Русская политика в Польше сo времениi разделов к начала XX века. Петроград, Изд-во "Огни"1915. 93 c. Михневич, Владимир Осипович. Варшава и варшавяне. Наблюдения и заметки. Санкт-Петербург. Издание Вл. Михневича,1881. 211 c. Смородинов, Владимир Григорьевич. Годы службы моей в Варшавском Учебном Округе. Эпизоды учебного быта. Петроград, Тип. П. Усова 1914. 200 c. Щебальский, Петр Карлович. Николай Александрович Милютин и реформы в Царстве Польском. Москва, Унив. тип. (М. Катков) 1882. 126 c.
|