Grzesik, Ryszard. Ethnogenesis of the Slavs in the Polish Historical Reflection of the 20th–21st century

Modified Date
Published Date:
Title of the article Ethnogenesis of the Slavs in the Polish Historical Reflection of the 20th–21st century
Authors Grzesik, Ryszard ― Professor, Institute of Slavic Stadies, Polish Academy of Science, Warsaw–Poznań, Poland, This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.
In the section COMMENTARII / ARTICLES
Year 2017 Issue 2 Pages 107-121
Type of article RAR Index UDK; BBK BBK 63.5 С47; UDK 94(04/14)+940.5 Index DOI 10.21638/11701/spbu19.2017.209
Abstract
In my paper, I describe the discussion on the ethnogenesis of the Slavs in the Polish historiography. The interest to the origins of the own community is strongly connected with the historical way of thinking and was not alien to the founders of the Antic civilisation: the Greeks and the Romans. This way of thinking was taken over by the «Barbarians», who tried to prove their participation in the world of Antic civilization and inherited by the medieval and modern intellectuals. The development of the critical historiography chronologically overlapped with the birth of modern nationalisms. It determined the ethnogenetical discussions, which had the old task to glorify the own nation and to give the arguments in the conflicts on disputed territories. The Polish discussion on the Slavic ethnogenesis with participation of historians, archaeologists, philologists, anthropologists and ethnologists stood in shadow of the conflict with the Germans on the «historical rights» to the (West-Polish / East German) territories of Great Poland, Pomerania, Silesia, Mecklenburg, Lusatia. The Indigenous conception of the ethnogenesis of the Slavs dominated in the discussions, according to which it were the Polish lands which were the cradle of Slavs and a basis for the Slavic expansion to the greater part of Europe. This conception with some changes and nuances still prevails mainly in the discourse of the humanists from Poznań and Wrocław. The Allochtonic conception was developed in research centre of Cracow and is now popular also among the Slavists from Warsaw and Lublin. According to them, the Slavs originated in the Dnieper basin and Polesie and expanded to Central Europe only in the 6th century. The present-day discussion is dominated by the disputes between the supporters of both groups, which are often full of personal emotions, which make the consensus almost impossible. 
Keywords history of the Slavs, Polish historiography, Polish Slavic studies, Indigenous conception of the ethnogenesis of the Slavs, Allochtonic conception of the ethnogenesis of the Slavs 
Full text version of the article. Article language Russian
References
  • Czekanowski, Jan. Wstęp do historii Słowian. Perspektywy antropologiczne, etnograficzne, archeologiczne i językowe [Introduction to the history of the Slavs. Anthropological, ethnographic, archaeological and linguistic perspectives]. Poznań: Instytut Zachodni Press, 1957. 515 p. (in Polish).

    Godłowski, Kazimierz. Pierwotne siedziby Słowian. Wybór pism [The Original Slavic Seats. The Work Collection]. Ed. by Michał Parczewski. Kraków: Instytut Archeologii UJ Press, 2000. 436 p. (in Polish).

    Godłowski,Kazimierz. Z badań nad zagadnieniem rozprzestrzenienia się Słowian w V–VII w. n. e. [Studies on the Problem of the Slavic Expansion in the 5th–7th century]. Kraków: UJ Publ., 1979. 80 p. (in Polish).

    Gołąb, Zbigniew. O pochodzeniu Słowian w świetle faktów językowych [The Origins of the Slavs in the Light of the Linguistic Facts]. Transl. by Maria Wojtyła-Świerzowska. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych «Universitas» Publ., 2004. 404 p. (in Polish).

    Gołąb, Zbigniew. The origins of the Slavs. A Linguist’s View. Columbus (Ohio): Slavica Publishers Inc., 1992. 454 p.

    Grzesik, Ryszard. Critical review from: Nie-Słowianie o początkach Słowian. Ed. by Przemysław Urbańczyk. Poznań; Warszawa: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Publ., 2006. 213 p., in Slavia Antiqua. Vol. 49. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Publ., 2008. P. 229–234 (in Polish).

    Hensel, Witold. Polska starożytna [Ancient Poland]. 2nd ed. Wrocław; Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1980. 640 p. (in Polish).

    Jażdżewski, Konrad. Pradzieje Europy Środkowej [Prehistory of Central Europe]. Wrocław; Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1981. 711 p. (in Polish).

    Kara, Michał. Najstarsze państwo Piastów — rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne [The Oldest State of the Piasts — the Result of a Turning-point or a Continuation? Archaeological Study]. Poznań: Instytut Archeologii i Etnologii PAN Press, 2009. 407 p. (in Polish).

    Kniezsa, István. A szlávok őstörténete [Ancient history of the Slavs], in A magyarság és a szlávok. Budapest: Franklin Publ., 1942. P. 9–34 (reprint: Budapest: Lucidus Kiadó Publ., 2000) (in Hungarian).

    Kossinna, Gustaf. Die deutsche Vorgeschichte eine hervorragend nationale Wissenschaft [The German Prehistory. A Splendid National Science]. 2nd ed. Würzburg: Verlag von Curt Kabitzsch; Königlichen Universitäts-Verlagsbuchhändler, 1914. 255 p. (in German).

    Kostrzewski, Józef. Kultura prapolska [The Ancient Polish Culture]. 2nd ed. Poznań: Instytut Zachodni, 1949. 615 p. (in Polish).

    Kostrzewski, Józef. Wielkopolska w czasach przedhistorycznych [Great Poland in Prehistorical Time]. Poznań: Księgarnia Marjana Niemierkiewicza Publ., 1914. 220 p. (in Polish).

    Kostrzewski, Józef. Wielkopolska w pradziejach. Zmienione trzecie wydanie Wielkopolski w czasach przedhistorycznych [Great Poland in Prehistory. The Third, Chanfed Edition of Great Poland in Prehistorical Time]. Warszawa; Wrocław: Zakład imienia Ossolińskich Publ., 1955. 348 p. + 24 tables (in Polish).

    Kostrzewski, Józef. Zagadnienie ciągłości zaludnienia ziem polskich w pradziejach (od połowy II tysiąclecia p. n. e. do wczesnego średniowiecza) [Question of Settlement Continuity of the Polish Territory in Prehistory (from the Mid-Second Millenary B. C. Until the Early Middle Ages)]. Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe (Poznań Branch), 1961. 144 p. (in Polish)

    Kostrzewski, Józef. Zur Frage der Siedlungsstetigkeit in der Urgeschichte Polens von der Mitte des II. Jahrtausends v. u. Z. bis zum frühen Mittelalter. Wrocław; Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1965. 134 p. (in German).

    Kotłowska, Anna; Grzesik, Ryszard (eds). Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria łacińska. Vol. 1:Starożytność. Pisarze najdawniejsi [Testimonies of the Oldest History of the Slavs. T. 1. Antiquity. The Oldest Writers]. Poznań; Warszawa: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk Press, 2016. 425 p. (URL: http://www.ireteslaw2.ispan.waw.pl/handle/123456789/24) (in Latin and Polish).

    Kozłowski, Janusz; Kaczanowski, Piotr. Najdawniejsze dzieje ziem polskich [The Oldest History of the Polish Territory]. Vol. 1: Wielka historia Polski. Kraków: Fogra Publ., 1998. 382 p. (in Polish).

    Kulbicka, Aleksandra; Pawłowski, Krzysztof; Wodzinowska-Taklińska, Grażyna; Grzesik, Ryszard (eds). Anonimowego notariusz króla Béli Gesta Hungarorum [Gesta Hungarorum of the Anonymous Notary of King Béla]. Kraków: Societas Vistulana Publ., 2006. 198 p. (in Latin and Polish).

    Labuda, Gerard. Rozwój metod dziejopisarskich od starożytności do współczesności [Development of Historical methods from Antiquity to Nowadays]. Part 1: Do schyłku XIX wieku [Until the End of the 19th Century]. Poznań: Wydawnictwo Forum Naukowe, 2003. 226 p. (in Polish).

    Labuda, Gerard. Słowiańszczyzna pierwotna. Wybór tekstów [Early Slavdom. Text Anthology]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1954. 359 p. (in Latin and Polish).

    Labuda, Gerard. Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych [Ancient and Early Medieval Slavic Territories. Anthology of the Source Texts]. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Publ., 1999. 275 p. (in Latin and Polish).

    Labuda, Gerard. Zadania i cele poznawcze syntezy Historii Polski od prawieku do współczesności [Tasks and Cognitive Aims of the Synthesis of the History of Poland from Prehistory to Nowadays], in Wyższa Szkoła Zarządzania i Bankowości. Forum Naukowe. Instytut Historii Politycznej. Prace Historyczno-Politologiczne. Vol. 9. № 4 (19). Poznań: Wydawnictwo Forum Naukowe, 2004. P. 8–109 (in Polish).

    Lehr-Spławiński, Tadeusz. O pochodzeniu i praojczyźnie Słowian [About the Origins and Pre-Fatherland of the Slavs]. Poznań: Instytut Zachodni Press, 1946. 237 p. (in Polish).

    Likhachev, Dmitriy Sergeevich; Romanov, Boris Aleksandrovich; Adrianova-Peretts, Varvara Pavlovna. Povest’ vremennykh let [Primary Chronicle]. Part 1. Moscow; Leningrad: Academy of Sciences of the USSR Press, 1950. 405 p. (in Old-Rus’ and Russian).

    Łowmiański, Henryk. Początki Polski. Z dziejów Słowian w I tysiącleciu n. e. [Origins of the Slavs. History of the Slavs in the First Millenary A. D.]. Vol. 1. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963. 420 p. (in Polish).

    Mamzer, Henryk. Archeologia etniczna versus kulturowo-interpretacyjna [Ethnic vs. Culture-Interpretational Archaeology], in Praojczyzna Słowian. Zbiór wypowiedzi. Kraków: UJ Publ., 2001 (URL: http://www.staff.amu.edu.pl/%7Eanthro/slavia/f4.html) (in Polish).

    Mańczak, Witold. Przedhistoryczne migracje Słowian i pochodzenie języka staro-cerkiewno-słowiańskiego [Prehistorical Migrations of the Slavs and Origins of the Old-Church-Slavic]. Kraków: Polska Akademia Umiejętności Press, 2004. 168 p. (in Polish).

    Mańczak, Witold. Zachodnia praojczyzna Słowian [The Ancient Western Fatherland of the Slavs], in Praojczyzna Słowian. Zbiór wypowiedzi. Kraków: UJ Publ., 2001 (URL: http://www.staff.amu.edu.pl/%7Eanthro/slavia/f5.html) (in Polish).

    Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian [Folk Culture of the Slavs]. Vol. 2: Kultura duchowa. Part. 1. 2nd ed. Warszawa: Książka i Wiedza Publ., 1967. 835 p. (in Polish).

    Moszyński, Kazimierz. Kultura ludowa Słowian [Folk Culture of the Slavs]. Vol. 2: Kultura duchowa. Part. 2. 2nd ed. Warszawa: Książka i Wiedza Publ., 1967. 1112 p. (in Polish).

    Moszyński, Kazimierz. Pierwotny zasięg języka prasłowiańskiego [Original Extent of Pre-Slavic]. Wrocław; Kraków: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1957. 332 p. (in Polish).

    Nowak, Andrzej. Dzieje Polski [History of Poland]. Vol. 1: Do 1202. Skąd nasz ród [Until 1202. What is Our Generation From]. Kraków: Biały Kruk Publ., 2014. 384 p. (in Polish).

    Parczewski, Michał. Podstawy lokalizacji pierwotnych siedzib Słowian [Basis of Localisation of Original Slavic Seats], in Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji. Kraków, 19–21 listopada 2001. Ed. by Piotr Kaczanowski, Michał Parczewski. Kraków: Instytut Archeologii UJ Press, 2005. P. 65–78 (in Polish with extent resume in German).

    Piontek, Janusz. Archeologiczne rekonstrukcje procesu etnogenezy Słowian a ustalenia antropologii fizycznej [Archaeological Reconstructions of the Process of the Slavic Ethnogenesis and the Scores of Phisical Anthropology Research], in Praojczyzna Słowian. Zbiór wypowiedzi. Kraków: UJ Publ., 2001 (URL: http://www.staff.amu.edu.pl/%7Eanthro/slavia/f6.html) (in Polish).

    Plezia, Marian (ed.). Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian [Greek and Latin Sources to the Oldest History of the Slavs]. Part 1: Do VIII wieku. Poznań; Kraków: Polskie Towarzystwo Ludoznawcze Publ., 1952. 201 p. (in Polish).

    Pomian, Krzysztof. Przeszłość jako przedmiot wiary. Historia i filozofia w myśli średniowiecza [Past as the Object of Faith. History and Philosophy in Medieval Reflection]. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2009 (1st ed. ― 1968). 395 p. (in Polish).

    Popowska-Taborska, Hanna. Etnogeneza Słowian z punktu widzenia językoznawstwa [Ethnogenesis of the Slavs. Linguistic Approach], in Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu. Ed. by Andrzej Wędzki. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN, 2008. P. 153–156 (in Polish).

    Popowska-Taborska, Hanna. O domniemanym pochodzeniu Kaszubów [About the Alleged Origins of the Cashubians], in Język Polski. Vol. 83. Part 1. Kraków: UJ Publ., 2003. P. 16–22 (in Polish).

    Popowska-Taborska, Hanna. Przydatność badań językowych do rekonstrukcji wczesnych dziejów Słowian [Usefullness of the Linguistic Research to Reconstruction of the Early History of the Slavs], in Polszczyzna północno-wschodnia. Metodologia badań językowych. Ed. by Barbara Falińska. Wrocław; Warszawa; Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich; Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, 1989. P. 97–105 (in Polish).

    Popowska-Taborska, Hanna. Z językowych dziejów Słowiańszczyzny [Studies on the Linguistic History of the Slavdom]. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN, 2004. 434 p. (in Polish).

    Prinke, Andrzej. Jeszcze o listach Profesora Józefa Kostrzewskiego do córki [Some Words More About Prof. Józef Kostrzewski’s Letters to His Daughter], in Przegląd Archeologiczny [Archaeological Review]. Vol. 58. Wrocław: Instytut Archeologii i Etnologii PAN Press (Wrocław Branch), 2010. P. 161–169 (in Polish).

    Rostafiński, Józef. O pierwotnych siedzibach i gospodarstwie Słowian w przedhistorycznych czasach [Some Words About the Original Seats and Economy of the Slavs in Prehistorical Time], in Sprawozdania z czynności i posiedzeń Akademii Umiejętności w Krakowie. Vol. 13. № 3. March, 1908. Kraków: Nakładem Akademii Umiejętności Press, 1908. P. 6–25 (in Polish).

    Rozwadowski, Jan. Studia nad nazwami wód słowiańskich z mapą. Dzieło pośmiertne [Studies on the Slavic Hydronymy with a Map. Posthumous Work]. Kraków: Nakładem Polskiej Akademii Umiejętności Press, 1948. 344 p. (in Polish).

    Szafarzyk, Paweł Józef. Słowiańskie starożytności [Slavic Antiquities]. Ed. by Tadeusz Lewaszkiewicz, Jerzy Strzelczyk. Poznań: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Publ., 2003. 796 p. (in Polish).

    Urbańczyk, Przemysław. Gdzie jest człowiek? [Where is a Man?], in Archeologia o początkach Słowian. Materiały z konferencji. Kraków, 19–21 listopada 2001. Ed. by Piotr Kaczanowski, Michał Parczewski. Kraków: Instytut Archeologii UJ Press, 2005. P. 589–591 (in Polish).

    Urbańczyk, Przemysław. Polski węzeł słowiański [Polish Slavic Nodus], in Nie-Słowianie o początkach Słowian. Poznań; Warszawa: Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk Publ., 2006. P. 133–153 (in Polish).

    Wędzki, Andrzej. Etnogeneza Słowian z punktu widzenia źródeł historycznych i archeologicznych [Ethnogenesis of the Slavs in the Light of the Historical and Archaeological Sources], in Wczesna Słowiańszczyzna. Przewodnik po dziejach i literaturze przedmiotu. Ed. by Andrzej Wędzki. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy przy Instytucie Slawistyki PAN, 2008. P. 148–153 (in Polish).

    Zientara, Benedykt. Świt narodów europejskich. Powstawanie świadomości narodowej na obszarze Europy pokarolińskiej [Dawn of the European Nations. Origins of the National Consciousness in the Post-Carolingian Europe]. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1985. 434 p. (in Polish).

 

Tags: historiography, ethnogenesis, history of the Slavs, Polish historiography, Polish Slavic studies, Indigenous conception of the ethnogenesis of the Slavs, Allochtonic conception of the ethnogenesis of the Slavs, Slavic Congress